Aktualizacja, aktualizacja… ale co my właściwie aktualizujemy?

Dzisiaj trochę o aktualizacjach. Tak po prostu. Bo z jednej strony warto aktualizować, ale z drugiej – warto wiedzieć, co się aktualizuje. Bo można łatwo wpaść w pułapkę: wszystko działało pięknie… aż do ostatniego sudo apt upgrade.

Semantyczne wersje – czyli te trzy cyferki

Wersjonowanie w świecie softu to taki kod dla wtajemniczonych. Patrzysz na 1.4.2 i już wiesz, czy to zmiana spokojna jak niedzielne śniadanie, czy raczej nadciągająca burza.

Wyjaśnijmy sobie to na szybko:

MAJOR (1.x.x) – zmiany, które mogą złamać kompatybilność. Przeskok z 1.x na 2.x? Zastanów się dwa razy.
MINOR (x.4.x) – nowości i funkcje, ale w ramach znanego świata. Nic nie powinno się rozwalić… teoretycznie.
PATCH (x.x.2) – drobne poprawki, błędy, zabezpieczenia. Zwykle bezpieczne.

Dlatego zanim klikniesz „zainstaluj wszystko”, warto choć rzucić okiem na change log – czyli dziennik zmian. Tam deweloperzy piszą, co dokładnie się zmienia. Czasem są to drobiazgi, ale czasem coś, co totalnie zmienia działanie biblioteki, której używasz.

Narzędzia, które pomagają aktualizować… z głową

Okej, skoro już wiemy co się może zmieniać, to zobaczmy czym można to ogarnąć. A wybór narzędzi jest całkiem ciekawy. Trzy propozycje – każde inne, każde ma swój klimat.

`aptitude` – klasyka z interaktywnym twistem

Jeśli jesteś w świecie Debiana lub Ubuntu i chcesz widzieć, co robisz, to aptitude jest dla Ciebie. To takie bardziej rozbudowane apt, które daje ci wybór, zanim coś rozwalisz.

Jak działa?

Odpalasz terminal i wpisujesz sudo aptitude.
Pojawia się tekstowy interfejs (TUI), w którym możesz:
- przeglądać dostępne aktualizacje,
- sprawdzać zależności,
- wybierać różne rozwiązania konfliktów (np. „zainstaluj to, ale zostaw tamto”),
- podejrzeć, co dokładnie zostanie usunięte/dodane.

To naprawdę dobre, jeśli chcesz zachować kontrolę. No i – co ważne – aptitude często znajduje lepsze (albo mniej bolesne) rozwiązania zależności niż apt.

Nadaje się świetnie do sytuacji, gdy aktualizacja coś psuje albo masz niestandardowe repozytoria. Nie musisz być super-adminem – wystarczy chęć ogarnięcia, co się dzieje.

`topgrade` – wszystko na raz, czyli update w stylu „zrób mi dobrze”

To narzędzie to taka aktualizacyjna armata. Jeśli masz system, który korzysta z wielu menedżerów pakietów – apt, flatpak, snap, cargo, brew, pip, npm, asdf, zinit, docker… – to topgrade robi za jednego dowódcę wszystkich.

Jak działa?

Instalujesz (cargo install topgrade lub przez paczkę).
Odpalasz topgrade – i leci.
Sam wykrywa, jakie menedżery są na systemie i odpala aktualizacje po kolei.
Podpowiada też, co możesz dodać do sudo, co wymaga interakcji itd.

Ma też opcję logowania (--only-errors itd.), więc możesz zobaczyć, co poszło nie tak. Idealne narzędzie do ustawienia jako cotygodniowy cron lub po prostu na weekendowe porządki systemowe.

Fajne, bo działa na różnych systemach – Linux, macOS, Windows z WSL też sobie poradzi. Wszystko jednym poleceniem. Oszczędzasz czas i masz poczucie, że wszystko jest na bieżąco.

`nala` – piękne, przejrzyste, przyjazne

Znasz apt, ale chcesz czegoś bardziej eleganckiego? nala to właśnie taki zamiennik apt, który stawia na czytelność i przejrzystość. Wydajesz komendy podobne jak w apt, ale… efekty są o wiele ładniejsze:

Lista pakietów do aktualizacji wygląda jak tabelka – łatwo zauważyć zmiany wersji.
Po każdej aktualizacji masz historię (nala history) – możesz wrócić i zobaczyć, co się zainstalowało, co się zmieniło.
Można przeglądać logi i cofać się w czasie jak w filmie o podróżach.

I co najważniejsze – nala potrafi pokazać, ile dokładnie miejsca na dysku zajmie aktualizacja, co się doda, co zniknie. To naprawdę pomaga uniknąć niespodzianek, zwłaszcza przy większych aktualizacjach.

Instalacja jest banalna (sudo apt install nala albo z PPA) i od razu można działać. Świetna opcja dla tych, którzy chcą mieć więcej informacji przy minimalnym wysiłku.

Jeśli dbasz o swój system i chcesz aktualizować bez stresu (albo chociaż z mniejszym), to naprawdę warto ogarnąć te trzy narzędzia. Każde daje coś innego – kontrolę, automatyzację, albo po prostu wygodę.